Im bliżej każdego egzaminu, tym poczucie paniki rośnie. Dlatego poszukujemy punktów mogących pomóc przezwyciężyć strach i skoncentrować się na pozytywach. Po pierwsze uświadom sobie, że doszłaś/doszedłeś już bardzo daleko. Zdajesz maturę, egzamin dojrzałości, bo taki był Twój życiowy plan. Po drugie zaś masz wiedzę i umiejętności, aby sobie poradzić. Jeśli gdzieś po drodze podcinano Ci skrzydła, wątpiono w Twoje możliwości, teraz niedowiarkom pokażesz, jak jest naprawdę.
Podejdź do sprawy bez spinania się (“Boże, tego jeszcze nie wiem…”), ale i zadzierania nosa (“Niczego nie powtarza, wiem wszystko!”). Napisz swój plan działania podczas matur i później go wykonuj. Wybierz je np. spośród poniżej umieszczonych punktów i wykonaj prywatny zestaw “rady dla siebie”, które “muszę zapamiętać”.
Zacznij od wysłuchania optymistycznego przeboju Maty.
[embedyt] https://www.youtube.com/watch?v=qpi5fMjUvpk[/embedyt]Rada 1. Nie mogę zaspać, przyjdę wcześniej. Zasada “kto przychodzi ostatni, ten jest the best” tym razem nie obowiązuje. Gdy spotkam się ze znajomymi, nie dam się wciągnąć w dyskusję typu: “kto co powtórzył”, bo to podwyższa stres i wzmacnia niepewność.
Rada 2. Wezmę ze sobą długopis z czarnym wkładem, dla pewności wezmę drugi, zapasowy a trzeci dla kumpeli/kumpla, gdyby trzeba było poratować kogoś w potrzebie. (Przygotuj długopisy do zabrania na widocznym miejscu.)
Rada 3. Upewnię się na 100%, w której sali zdaję, aby nie błądzić po szkole. Wejdę na salę egzaminacyjną, pokazując dowód osobisty – muszę go spakować i przemyśleć, gdzie zostawić smartfona.
Rada 4. Mam przed sobą do zdania maturę podstawową (PP) i rozszerzoną (PR). Egzamin (PP) będzie się składał z trzech części – dwie z nich dotyczą PP: test czytania i wypracowanie; i z jednej części PR: wypracowanie.
Rada 5. Gdy dostanę arkusz, przekartkuję go, sprawdzając, czy wszystkie strony są zadrukowane i jeśli nie, zgłoszę przewodniczącemu komisji.
Rada 6. Jeśli będę miał/a wątpliwości z kodowaniem arkusza, zgłoszę się po pomoc do komisji.
Matura PP
1. Test czytania ze zrozumieniem
Rada 7. Arkusz maturalny jest jednorazowy i należy do mnie. Mogę pisać po nim, robiąc notatki w dowolnej chwili i miejscu z wyjątkiem “totolotka”, czyli części do wpisywania punktów przez egzaminatora. Mam do dyspozycji marginesy, miejsca pomiędzy akapitami tekstu i “Brudnopis” (B).
Rada 8. Przeczytam pytania do pierwszego tekstu i postaram się zrozumieć, czego wymagają?
Rada 9. Ilość przeznaczonego miejsca na odpowiedź nie oznacza, że musisz zapisać wszystkie linie.
Rada 10. Staram się rzeczowo komponować odpowiedzi i być sobą, czyli pisać jasno, wyraźnie, krótko i na temat.
Przykład z arkusza matury 2020.
Pytanie 2. Rozstrzygnij, czy z tekstu Tadeusza Pszczołowskiego wynika, że przekonywanie jest rodzajem dialogu. Uzasadnij odpowiedź.
Odpowiedź w pełnym zdaniu. Z tekstu T. Pszczołowskiego nie wynika, że przekonywanie to dialog. Za dialog uważamy komunikację między dwiema najczęściej równorzędnymi osobami, autor wykazuje, iż przekonywanie to działanie jednostronne, nie ma więc wymiany informacji, a jest jedynie interpretacja przez jedną stronę racji drugiej.
Wersja skrócona. Przekonywanie to nie dialog, ponieważ tylko jedna osoba jest aktywna.
Pytanie 4.2. Wyjaśnij, dlaczego autor uznał użyte w tekście sformułowanie ludzkie tworzywo za kontrowersyjne, ale trafne.
Odpowiedź w pełnym zdaniu. Autor uznał tak, ponieważ człowiek nie powinien być porównywany do tworzywa, czyli rzeczy materialnej. Człowiek jednak upodabnia się do tworzywa, gdyż można go tak samo zmieniać i przerabiać, by stał się taki, jak tego oczekiwaliśmy.
Wersja skrócona. “Tworzywo” kojarzy się z rzeczą a człowiek nią nie jest.
Obie wersje, pełna i skrócona zawierają istotę odpowiedzi. Egzaminator musi znaleźć potwierdzenie rozumienia idei zawartych w txt przez Ciebie. Jedni więc piszą wielozdaniowe odpowiedzi, kierując się ilością miejsca, bo w arkuszu są aż trzy linie, inni zaś piszą krótko, zwięźle i na temat.
UWAGA! Takich pytań jak wyżej w maju 2021 na maturze ma nie być.
Rada 11. Piszę komunikatywnie i poprawnie stylistycznie, zachowując spójność i logikę, nie martwię się o ortografię i interpunkcję – nie jest oceniana w teście.
Rada 12. Mam B (brudnopis), gdzie mogę “szaleć”, ale w teście staram się być estetyczna/ny i pisać ładnie, czytelnie, aby egzaminator nie miał trudności z odczytaniem odpowiedzi.
Rada 13. Muszę uważać na termin “funkcja”. Powszechnie kojarzy się z “funkcjami języka”, czyli z terminem gramatycznym (więcej: funkcje języka). Może dotyczyć też stylów wypowiedzi (więcej: styl). Pytanie typu “Jaką funkcję pełni….” wiele razy dawało się we znaki maturzystom. Bo np. pytanie: “Jaką funkcję pełni akapit pierwszy w tekście… ?” – może być wieloznaczne. Część maturzystów w poprzednich latach odpowiadała zgodnie z funkcjami języka: “informacyjną” a część logicznie: “wprowadzenia do tematu”.
Obie odpowiedzi były rozsądne, ale jak widzisz, w pytaniu nie padła formuła “funkcja językowa”, ale “funkcja” w znaczeniu “rola”. Zatem jeśli nie pytają o “funkcję językową”, to nie o nią chodzi.
Na maturze 2020 CKE użyło dwuznacznego terminu “funkcja”, ale tym razem dodało pięć wariantów odpowiedzi, aby nie było wątpliwości, że jednak nie chodzi o gramatykę.
Termin “funkcja” może więc mieć co najmniej dwa znaczenia: jako część frazy “funkcja językowa” lub jako “rola” w pytaniu o logikę czy budowę tekstu.
2. Wypracowanie PP, czyli pisanie rozprawki
Rada 14. Polecenie zadania 14. zwykle brzmi: “Wybierz jeden temat i napisz wypracowanie”. Od roku 2015. obowiązkową forma “wypracowania” jest rozprawka: problemowa lub rozprawka interpretacja wiersza.
Rada 15. Skoncentruję się na tym, co mam wyćwiczone. Z reguły wybór maturzystów pada na rozprawkę problemową. Wiem o niej wszystko, więc nie muszę się martwić formą i wymaganiami.
Rada 16. Decyzję o wyborze wypracowania podejmę bez emocji po zapoznaniu się z tekstami w arkuszu.
Rada 17. Po przeanalizowaniu txt sformułuję tezę i w B napisz plan rozprawki, jednej lub drugiej a może obu(?). Ocenię swoje szanse przez pryzmat doświadczeń zdobytych na zajęciach w szkole i pracach domowych.
Rada 18. Przeanalizuję szczegółowo tekst w arkuszu. Matura sprawdza umiejętności piszącego, min. poziom logicznego myślenie, rozwijania myśli, wnioskowania, ale też wiele innych spraw wymienionych w kryteriach oceniania matur.
Rada 19. Już we wstępie sformułuję tezę i uczynię z niej cel pisania, aby nikt nie miał wątpliwości.
Rada 20. Nie napiszę, nie wymienię tego, o czym nie będę pisał/a, szkoda czasu i miejsca.
Rada 21. Zastosuję akapity i skończę je, sprawdzając, czy zawierają nawiązanie do tematu rozprawki, do tezy.
Rada 22. Moje podsumowanie ma tworzyć spójną klamrę ze wstępem. Umieszczę w nim wnioski cząstkowe, wspomnę o analizach w rozwinięciu.
Rada 23. Postaram się nie powtarzać, zrezygnuję ze zwrotów: “pierwszym przykładem; drugim przykładem” czy “pierwszym argumentem; drugim argumentem” itp. Powtórzenia obniżają pkt.
Rada 24. Cały czas będę dbać o poprawność wypowiedzi i jej estetykę (więcej: rozprawka problemowa).
Matura PR – kilka rad
Rada 1. Zrelaksuj się po egzaminie porannym tak jak lubisz i chwilę odpocznij. Możesz to zrobić w sposób czynny, zerkając na to, co masz opanowane od lat i poukładane na humanistycznych półkach neuronów w głowie – np. epoki literackie w tabeli.
Rada 2. Po otrzymaniu arkusza zapoznaj się z tekstami, szukając w nich sedna sprawy i punktu wyjścia dla swoich rozważań. To ma być kolejna a nie pierwsza Twoja praca tego typu w życiu, więc bądź cierpliwa i okaż zainteresowanie tekstami.
Rada 3. Rób notatki, zakreślaj ważne elementy w tekście, planuj wypowiedź. Podejmij decyzję.
Rada 4. Skup się na najważniejszych rzeczach, jakie masz do wypowiedzenia i nie dawaj się za często ponosić dygresjom.
Rada 5. Staraj się pisać rzeczowo i skromnie (więcej: rozprawka argumentacyjna).
Rada 6. Po napisaniu matury wyjdź spokojnie z sali i nie rozmawiaj o szczegółach z koleżankami. Staraj się pomyśleć, że to nie było takie trudne i o wiele cięższe będą egzaminy podczas studiów.
Rada 7. Po powrocie do domu bądź miła dla rodziny, która przeżywa Twój egzamin tak samo jak Ty. Zanim zabierzesz się do dalszej pracy i przygotowań, mów sobie i uspokajaj rozkołatane serce, że “dałaś radę i jesteś wielka”. “Udało się i kolejnego dnia też nie będzie źle!” – czego serdecznie Ci życzę.
Posłuchaj piosenki Czerwonych Gitar powstałej w latach 60-tych 20 w. W temacie “matura” niewiele się zmieniło.
[embedyt] https://www.youtube.com/watch?v=8g7la8uqfRU[/embedyt]Rada 8, ostatnia
Wierz w siebie i zachowuj się profesjonalnie. Przychodzisz na maturę, aby wykonać konkretne zadania i na nich się skupiaj cały czas, aby nic Ci nie umknęło. Po wyjściu z sali już niczego nie zmienisz a jakość Twojej pracy może zaważyć na przyszłości Twojej i Twojej rodziny (obecnej lub przyszłej). Powodzenia.