MATURA “NOWA” – od roku 2015
Matura pisemna: 170 min. – do zdobycia 70 pkt.
Matura składa się z dwóch części:
1. Test czytania ze zrozumieniem
Do zdobycia 20 pkt. Aby przygotować się do tego zadania, należy ćwiczyć np. testy z matur minionych online: testy maturalne online – test wyboru z automatycznym wskazaniem poprawnej odpowiedzi. Przez całą szkołę średnią na lekcjach robimy czytanie ze zrozumieniem i jeśli ktoś ma stare podręczniki, wzorce odpowiedzi, może do nich wrócić i poćwiczyć. Ćwicząc test, zwracaj uwagę na słownictwo zawarte w pytaniach, zapamiętuj, o co chodzi i jak sformułowane są odpowiedzi? Wykorzystaj słowa klucze z pytań w odpowiedziach.
Nie zdarza się często, aby maturzyści zdobywali 20 pkt. (100%) za test. Zbyt wielu uważa, iż testów nie trzeba ćwiczyć. Po fakcie okazuje się, iż nie zrozumieli pytań… Nie popełnij tego błędu: ćwicz. Zob. też art. “Matura. Czytanie ze zrozumieniem”.
2. Pisanie rozprawki w oparciu o fragment z arkusza
Do zdobycia 50 pkt. Od 2015 roku formą wypowiedzi na maturze pisemnej podstawowej (także rozszerzonej) z języka polskiego jest rozprawka: problemowa lub interpretacja tekstu poetyckiego. Z poradników dowiesz się, że gros punktów otrzymasz za analizę tekstu z arkusza. Matura sprawdza umiejętność stawiania tezy, odpowiednie jej uargumentowanie, a także rzeczowość, styl, kompozycję i zapis. Zagadnienie matury pisemnej zawiera w sobie zestaw poleceń, które należy rozwijać. Standardem jest lub może być pojawienie się aż TRZECH poleceń: “…Omów zagadnienie w oparciu o analizę fragmentu z arkusza (PIERWSZE!), odwołaj się do znajomości całości lektury (DRUGIE!) i innego/innych tekstu/ów kultury (TRZECIE!)”.
Pisząc rozprawkę maturalną, należy trzymać się POLECEŃ zawartych w zagadnieniu. Pomijając jedno czy drugie, tracisz punkty. Musisz rozwinąć wypowiedź na co najmniej 250 lub w przypadku matury rozszerzonej 300 wyrazów.
Jeśli nie znasz lektur, nie wykonasz poleceń: “odwołaj się do całości lektury” oraz kolejnego: “odwołaj się do innego dzieła kultury” – nie odwołasz się do książek? – ale pamiętaj, że możesz odwołać się do innego tekstu kultury: filmu, obrazu, rzeźby, teatru tv – przygotuj je sobie przed egzaminem, nie czekaj, nie odkładaj tego na maj. W każdym razie, jeżeli w pracy wystąpią polecenia odwołania się do całości lektury oraz do innego dzieła kultury, a Ty nie wykonasz tych poleceń, stracisz część punktów za kategorie A i B. I kolejne… “jeżeli” wówczas praca będzie powyżej 250 wyrazów, ma szanse na zaliczenie. Gdy napiszesz mniej niż 250 wyrazów, otrzymasz punkty tylko za kategorie ABC i to może być za mało, aby zdać ;( No, jeszcze będą jakieś punkty za test ;), więc zsumowane mogą dać 21 pkt., czyli dla wielu maturzystów upragnione 30%. Mam nadzieję, że poradniki pomogą Ci zrozumieć istotę pisania i osiągniesz wyższy pułap. np. 60%+.
Zobacz kategorie: Punktacja rozprawki matury pisemnej
Jak przygotować się do pisania?
Ćwiczyć, ćwiczyć, ćwiczyć!
Powtórz lektury i epoki literackie!
- Matura podstawowa dotyczy lektur obowiązkowych – CKE nie zaryzykuje porażki maturzystów, formułując zadanie w oparciu o lekturę spoza “kanonu podstawowego” – więc powtórz chociaż te z gwiazdką.
- Jeśli matura nie wykorzysta fragmentu lektury z kanonu, to i tak będzie w niej motyw literacki nawiązujący do poznanych lektur podstawowych, aby uczniowie mogli do nich nawiązać.
- Wiedza o epokach literackich, autorach, teoria literacka z pewnością wzbogaci Twoją wypowiedź.
Dlatego bezwzględnie należy powtórzyć omawiane w szkole arcydzieła! KONIECZNIE.
“Inny tekst kultury” to w intencji egzaminu jakieś arcydzieło, w spisie lektur jest ich kilkanaście. Chodzi o to, aby dojrzały maturzysta odwołał się do książki będącej na poziomie szkoły średniej. Postaraj się zatem nie pisać o “Małym Księciu” czy “Harrym Potterze”, ponieważ są to lektury ze szkoły podstawowej, z zupełnie innego etapu Twojego rozwoju.
Podobnie też intencją odwoływania się autorów rozprawek do filmu nie jest pisanie o “Klanie” czy o “M, jak miłość”, ale o produkcjach wszech czasów, dziełach oscarowych i cenionych. Jeśli w wieku 19-20 lat jesteś fanem “Koziołka Matołka” lub “Gumisiów” i wyłącznie o tego typu dziełach potrafisz mówić – nawet gdy zdasz maturę, będziesz się wstydził tego całe życie…
Wygooglaj frazę: “najlepsze filmy lista” i sprawdź, które znasz – następnie przygotuj dwa z nich, mądre, dojrzałe obrazy, poznając recenzje na stronie np. filmweb.pl. Zapamiętaj tytuł, reżysera, imiona bohaterów, nazwiska aktorów itp., aby Twoja wypowiedź stała się pełniejsza.
Maturzysta musi zaliczyć rozprawkę na poziomie podstawowym co najmniej na 30%.
Gdzie i co powtarzać przed maturą?
Zobacz statystyki: Lektury na maturze
I Lektury i epoki literackie
– zagadnienia z lektur.: główni bohaterowie, czas, miejsce akcji, geneza utworu, główne wątki i interpretację dzieł – informacje te można znaleźć w swoich zeszytach albo na stronie typu opracowania lektur (np. lektury.lekturki.pl). Maturzyści piszący rozprawkę powinni powtórzyć treści najważniejszych lektur poznanych w szkole. Jest ich w spisie zaledwie 8 z gwiazdką (lektury obowiązkowe), a w całym cyklu nie mniej niż 13 (tak mówi prawo), więc trzeba je powtórzyć, koniecznie. Maturzyści piszący rozprawkę będę sprawdzani ze znajomości całości dzieła i niestety, punkty zostaną odjęte, jeżeli nie wykażą się podstawowymi wiadomościami z zakresu wskazanej w pracy lektury – zob. poradnik rozprawki problemowej.
– wiedza o epokach literackich – specjalnie dla powtórek służy wpis: epoki literackie w tabeli, jest to spis najważniejszych zagadnień ujętych syntetycznie – hasłami.
Lektury obowiązkowe
POZIOM PODSTAWOWY | POZIOM ROZSZERZONY |
---|---|
wiersze wybranych poetów; |
Teksty określone dla poziomu podstawowego, a ponadto inne utwory literackie wybrane przez nauczyciela. |
Inne wybrane filmy z twórczości polskich reżyserów; homilia Jana Pawła II wygłoszona 2 czerwca 1979 roku w Warszawie na placu Zwycięstwa (Piłsudskiego) – nagranie telewizyjne. |
Inne jak dla poziomu podstawowego, a ponadto: wybrane filmy z klasyki kinematografii światowej; spektakle teatralne (w tym Teatru TV). |
II Zagadnienia z teorii literackiej
Matura pisemna z języka polskiego jest esejem lub rozprawką naukową, analizą tekstu literackiego (fragmentu lub fragmentów). W związku z tym należy posługiwać się terminami teoretycznymi typu: powieść, nowela, świat przedstawiony, bohater, pieśń, liryka, narrator, podmiot liryczny, epoka literacka, powieść epistolarna itd. zob. tabela kolumna 4.
III Ćwiczenia praktyczne
– Czytanie ze zrozumieniem może dać 20 pkt. więc warto postarać się o nie. Wielu uczniów myśli, że “coś się zawsze napisze” – przeciętna liczba zdobywanych punktów to z reguły przedział 6 – 9 , czyli poniżej 50%. Koniecznie kilkakrotnie zrób sobie test(y) czytania ze zrozumieniem, na przykład rozwiąż przykłady matur minionych tutaj: czytanie ze zrozumieniem online. Zobacz trudne zagadnienia, wyrazy sprawiające problemy Twoim starszym koleżankom i kolegom w małym słowniku trudnych pojęć maturalnych.
– Przećwicz pisanie wypracowań – to jest najważniejsze (!). Jeśli robisz to na co dzień, nie ma problemu. Zerknij na tematy poprzednich matur i napisz do nich swoje własne wersje wstępów, rozwinięć czy wniosków lub choćby zaplanuj, o czym byś napisał/a. Zerknij, jak zrobili to inni maturzyści w pracach podanych przez CKE.
– Jeśli masz już mało czasu, postaraj się choć kilka razy przećwiczyć potencjalny wstęp do pracy i wnioski. Zaplanuj sobie, jak może wyglądać Twoje wypracowanie maturalne. Oczywiście, nie wiadomo, jaki będzie temat, ale zauważ, cokolwiek się stanie, zawsze będziesz musiał/a analizować tekst. Zatem potencjalny wstęp może wyglądać:
Autorem dzieła, z którego pochodzi fragment powieści jest … To przedstawiciel epoki … Ideologia i hasła tych czasów skupiały uwagę czytelników na kwestiach … Głównymi bohaterami fragmentu są …, … i … Akcja rozgrywa się w …, gdy do głosu dochodzą zagadnienia związane z … W mojej pracy postaram się zwrócić uwagę na …
Podsumowanie
- Powtórz historię literatury z najważniejszymi elementami cech epok literackich, umiejscowieniem dzieł i ich autorów w konkretnej przestrzeni czasowej, filozoficznej, prądów literackich, abyś mógł sformułować zdania typu: “To poeta tworzący w epoce oświecenia…” czy też “Jest to motyw literacki typowy dla twórczości modernistów…” – terminy: oświecenie, modernista poszerzają spektrum wypowiedzi i mogą wzbogacić ją o ważne dla argumentacji elementy (prądy literackie, odwołania do życiorysów twórców, ich dzieł, dzieł grup czy pokoleń artystów, popularnych motywów, sytuacji politycznej lub społecznej, osiągnięć cywilizacyjnych itd.). Wiedza ogólna pozwoli na umiejscowienie analizowanego dzieła w konkretnej przestrzeni historycznoliterackiej.
- Powtórz teorię literatury. Każdy utwór reprezentuje określony rodzaj i gatunek literacki, a w związku z tym posiada pewne cechy charakterystyczne oznaczone terminami teoretycznymi typu: liryka, epika, dramat, wiersz sylabiczny, opowiadanie, dramat romantyczny i mnóstwo innych poznawanych przez lata ćwiczeń na lekcjach. Analizując tekst literacki jesteś ekspertem, a od eksperta wymagana jest wiedza np.: “Twierdzę, że analizowany tekst należy do gatunku liryki nazywanej sonetem. Świadczy o tym swoista budowa…. Gatunek ten wywodzi się od… Sonety tworzyli… Szczególną popularność zyskał w epoce… Przechodząc do analizy, warto zauważyć…” – jeśli boisz się, że nie będziesz miał co robić przez 15 minut, aby przygotować swoją wypowiedź, to owszem, może okazać się, iż to za mało, aby przedstawić całe bogactwo informacji, jakie posiadasz?
- Powtórz najważniejsze zagadnienia dotyczące języka, czyli gramatyki – nauki o języku. W szkole średniej nie ma w programie nauczania całej gamy zagadnień, jest ich zaledwie kilka, ale możesz korzystać z wiedzy zdobytej wcześniej. Stwierdzisz na przykład w swojej tezie, iż podany w zagadnieniu tekst językowy jest naszpikowany błędami. Znajdziesz tam błędy składniowe, zatem warto powtórzyć i mówić na egzaminie opinie typu: “W akapicie pierwszym odnajdujemy zdania, w których zmieniono szyk. W języku polskim grupa podmiotu występuje przed grupą orzeczenia, tutaj widzimy, że orzeczenie…” – pojęcia szyk zdania, grupa podmiotu, grupa orzeczenia, a także szereg innych, jak czasownik, rzeczownik, nadawca, odbiorca, funkcja impresywna, zasada ortograficzna, interpunkcja – będą miały swoje zastosowanie w wypowiedzi dotyczącej analizy tekstów językowych.
Matura rozszerzona
Do matury rozszerzonej ćwiczymy stare matury i analizujemy przykłady. Jak wyglądają wymagania, zobacz w poradniku, na górze masz menu. Wybierz rodzaj matury: argumentacyjna lub/i interpretacja porównawcza dzieł.