Prezentacja maturalna z języka polskiego przypomina esej, wypracowanie, jakie piszemy na temat w zadaniu domowym lub klasowym. Najważniejsze jej elementy w punktach wyglądają następująco:
1. Przeanalizuj zagadnienie i zbierz potrzebne materiały typu:
a) analizowane lektury (bibliografia podmiotu), dzieła sztuki, filmy itp. zależnie od zagadnienia;
b) biografie autorów (bibliografia podmiotu), pisarzy, poetów, malarzy, reżyserów itp. zależnie od zagadnienia;
c) dzieła analityczne, słowniki, podręczniki mówiące o bohaterach Twojej prezentacji wymienionych w podpunktach a) i b), czyli o autorach i omawianych dziełach;
2. Napisz plan szczegółowy prezentacji:
o czym chcesz powiedzieć we wstępie, rozwinięciu i wnioskach – taki szkic.
3. Przygotuj sobie tyle kartek A4, ile masz do omówienia pozycji bibliograficznych, np. będziesz omawiać 4 lektury, przygotuj 6 kartek – 1 kartka na wstęp i 1 na wnioski, 4 na lektury.
4. Zacznij pisanie od przedstawiania
kolejnych lektur, starając się, aby nie wykraczać poza ramy jednej strony A4. Omawiaj lektury pod kątem tematu, nie streszczaj całej lektury, ale pamiętaj, że musisz znać jej treść od A do Z, ponieważ egzaminator może zapytać Cię o szczegóły. Dla przykładu omawiasz postać Jacka Soplicy z „Pana Tadeusza”, przedstawiasz jego sylwetkę i określasz mianem bohatera romantycznego – przygotuj się więc na pytanie od komisji typu: „Czy oprócz Jacka Soplicy w omawianej epopei są inni bohaterowie o cechach bohatera romantycznego?”. Pisanie wstępu i zakończenia prezentacji zostaw sobie na koniec.
5. Wstęp prezentacji ma wprowadzać do tematu, czyli masz zasygnalizować w nim, jak widzisz zagadnienie, co ono wymagało i na czym będziesz się koncentrować w rozwinięciu. Możesz też wyjaśnić najważniejsze terminy dla prezentacji, powołując się na słowniki i podręczniki.
6. Wnioski prezentacji to zbiór ustaleń podporządkowanych głównemu tematowi. Sygnalizuj ten etap, wprowadzając określenia typu: „Reasumując prezentację,….”, „Czas na podsumowanie.” lub podobnie.
7. W trakcie pisania koncentruj się zawsze na sylwetkach bohaterów w odniesieniu do zagadnienia maturalnego i relacjach, jakie występują pomiędzy nim a światem przedstawionym. Dodatkowo wprowadzaj też określenia nawiązujące do tematu typu: „Kolejnym przykładem dzieła ukazującego bohatera romantycznego jest…”.
8. Każda prezentacja wymaga posługiwania się terminami z teorii literatury typu i stylu naukowego: powieść, nowela, wiersz, narrator, epika, fraszka i inne. Terminy i styl języka potocznego zupełnie nie powinny mieć miejsca, np. „Teraz opowiem o Jacku Soplicy, który jest spoko, mógłbym dać mu lajka za to, że super strzelał i rozwalił łeb miśkowi”. Porównaj to zdanie ze zdaniem napisanym stylem naukowym: „Jacek pojawił się na ojczystej ziemi jako emisariusz w przebraniu księdza. Tylko niektórzy w Soplicowie i okolicy potrafią go rozpoznać po latach nieobecności. Gerwazy nie należy do tych ludzi, pamięta jedynie, że Jacek był doskonałym strzelcem”.
9. Powołuj się na autorytety naukowe, wplatając do prezentacji oceny bohaterów i zjawisk pod kątem tematu prezentacji sformułowane przez naukowców, np. autorów podręczników czy opracowań lektur szkolnych – podajesz ich dzieła w bibliografii przedmiotu.
PRZYKŁAD dotyczący analizy sylwetki Jacka Soplicy:
„Alina Witkowska, autorka podręcznika o romantyzmie, twierdzi, iż Jacek Soplica to bohater o dwóch życiorysach.” – tego typu zdania podkreślają Twoje oczytanie i obycie w temacie, przygotowania do jego realizacji zabrał Ci teoretycznie rok.
10. Nie używaj w rozwinięciu ocen typu: „Jacek Soplica podoba mi się, lubię go za to, że…” – tego typu styl jest nieprofesjonalny, ponieważ prezentacja ma mieć charakter naukowy. W nauce nie ma miejsca na oceny subiektywne, chyba że masz wyraźne polecenie: „Przeanalizuj i oceń postępowanie”. Nawet wówczas skup się na analizie opinii krytyki literackiej, czyli opinii autorytetów, badaczy literatury (sztuki, filmu itd.), a nie na swoim. Twoja ocena może wyglądać w ten sposób: „Moja prywatna ocena tej postaci jest zbliżona do opinii Aliny Witkowskiej, która w książce Romantyzm, twierdzi, iż…”.
11. Nie twórz zdań wielokrotnie złożonych, używaj wyłącznie zdań złożonych lub pojedynczych, aby Twoja wypowiedź była czytelna i jasna dla słuchaczy.
12. Po napisaniu prezentacji przeczytaj ją głośno, mierząc sobie czas. Jeśli okaże się, iż przekracza 15 minut, analizuj fragmenty prezentacji, aby wyciąć/wykreślić zdania z różnych fragmentów, nie tylko z jednego. Masz, powiedzmy, cztery strony, na których przedstawiasz cztery lektury (dzieła). Okazuje się, że prezentacja jest za długa np. o co najmniej 8 zdań. Nie wykreślaj ośmiu zdań z opracowania jednej lektury, ale po dwa zdania z każdej.
13. Dopiero po dostosowaniu szybkości mówienia do czasu trwania prezentacji masz zakończyć przygotowania. Teraz możesz już przepisać sobie całą prezentację na komputerze, wydrukować i uczyć się jej na pamięć. Im więcej razy powtórzysz, tym mniej stresu i strachu podczas prezentacji przed komisją.
Uwagi ostatnie: koniecznie i bezwzględnie skonsultuj wybór bibliografii ze swoim nauczycielem; nie twórz prezentacji z lektur ze szkoły podstawowej lub z gimnazjum; nie odkładaj pisania i uczenia się prezentacji na ostatnią chwilę; treść lektur będących przedmiotem analizy w Twojej prezentacji masz „mieć w jednym palcu”.
Matura ustna rady dla zdających
– nie mów rytmicznie, wystukując rytm nogą czy obcasem, bo tak uczyłaś/łeś się w domu, na pamięć jak wiersz;
– spróbuj mówić w taki sposób, aby słuchający byli pewni, że rozumiesz i wierzysz w to, co mówisz;
– nie panikuj i nie denerwuj się, bo czegoś zapomniałaś/łeś podczas rozmowy, a bardzo chcesz to powiedzieć;
– jeśli masz prezentację multimedialną, staraj się do niej przygotować i sprawdź dzień wcześniej, czy będzie działała na szkolnym sprzęcie;
– zachowuj się kulturalnie i trzymaj fason, w sali egzaminacyjnej nie masz wrogów;
– bibliografię Twojej prezentacji egzaminatorzy mają i analizują od tygodni, więc zapoznaj się rzetelnie ze wszystkimi pozycjami zapisanymi na tej kartce, a nie tylko z wybranymi wątkami lub postaciami (dotyczy to także bibliografii przedmiotu), ponieważ możesz zostać poproszona o wyjaśnienie typu: “Dlaczego wybrałaś/łeś te dzieła?” lub “Czy w omawianej przez ciebie lekturze są inni bohaterowie o podobnych cechach” itd., czyli treść utworów z bibliografii musisz mieć w jednym palcu ;
– egzaminator musi jakoś zacząć rozmowę, więc bądź przygotowana/y na pytania typu: „Określiłaś/łeś bohatera X jako postać pozytywną, użyłaś/łeś argumentu Y. Czy znalazłby się jeszcze jakiś inny argument potwierdzający Twoje stanowisko?”. Tego typu pytania nie oznaczają, że popełniłaś/łeś błędy w prezentacji lub ktoś chce Ci coś udowodnić – po prostu zacznij zdanie np.: „Uważam tę postać za pozytywną, ponieważ wykonała pracę A, ponadto jeszcze uczyniła B i C. Długo zastanawiałam/łem się czy włączyć te elementy do swojej prezentacji, ale uznałam/łem, iż to by ją wydłużyło ponad miarę” – staraj się inteligentnie lub dyplomatycznie wybrnąć z tego typu sytuacji. Nie mów zdań typu: „Jezu, zapomniałam o tym powiedzieć” lub „Nie wiem”.
– czasami egzaminator ma zupełnie inne wrażenie od tego, jakie wynosi z sali zdający, np. zdający przedstawił prezentację bez zająknięcia, odpowiadał na pytania komisji poprawnie, więc oczekuje najwyższej oceny; nie wie jednak np., że komisja nisko oceniła literaturę podmiotu prezentacji pochodzącej z kanonu lektur szkoły podstawowej (!?);
– ogromnie ważny podczas prezentacji i rozmowy jest styl wypowiedzi: unikaj powtarzania się, języka potocznego, makaronizmów, wybuchów śmiechu czy płaczu, zmian nastroju, usprawiedliwień czy „odjeżdżania” – kiedy widać, że tak naprawdę jesteś gdzieś indziej, daleko w obłokach.
Wszystkim maturzystom czytającym poradnik życzenia pomyślności i 100%!!!