Matura pisemna 2025 - poradnik.lekturki.pl

1. Dwa arkusze 2. Wypracowanie 3. Funkcjonalne wykorzystanie utworów 4. Kompetencje literackie i kulturowe KLiK 5. Argumentacja w wypracowaniu 6.Przykładowe prace 7. Uwagi

Na stronie wykorzystano materiały informacyjno-szkoleniowe CKE
Zasady “starej matury” 2015/22

Matura 2023- 25 pp

Przykładowy arkusz i klucz odpowiedzi CKE

Punktacja i budowa egzaminu od roku 2025

Część	Liczba zadań	Liczba punktów	Udział w wyniku sumarycznym
Część 1. Język polski w użyciu	6–9	13	19%
Część 2. Test historycznoliteracki	12–22	22	31%
Część 3. Wypracowanie	1	35	50
Razem	19–32	70	100

Źródło: Informator EM2023 s. 24

Czas na rozwiązanie zadań maturalnych wynosi 240 minut – 4 godziny zegarowe (dotychczas wynosił on 170 minut), a ponadto na Maturze 2015 do zdobycia było 70 pkt. (20 test+50 wypracowanie), teraz ilość punktów się zmieniła do 60. (10+15=25 pkt. test i 35 pkt. wypracowanie – łącznie 60 pkt.

Matura 2023-24

Punktacja i budowa egzaminu w latach 2023-2024

Część	Liczba zadań	Liczba punktów	Udział w wyniku sumarycznym
Część 1. Język polski w użyciu	5–7	10	17%
Część 2. Test historycznoliteracki	6–15	15	25%
Część 3. Wypracowanie	1	35	58
Razem	12–23	60	100

Źródło: Aneks s. 14

Objętość pracy ma wynieść co najmniej 300 wyrazów. Jeżeli wypowiedź zawiera mniej niż 300 wyrazów, jest oceniana wyłącznie w kryteriach: Spełnienie formalnych warunków polecenia oraz Kompetencje literackie i kulturowe. W pozostałych kryteriach egzaminator przyzna 0 punktów.

Zobacz więcej punktacji, błędy kardynalne itd.

1. Dwa arkusze maturalne (10+15 pkt.). Matura 2023 – 25

Arkusz Nr 1. TEST JĘZYK POLSKI W UŻYCIU

Przykładowy arkusz i klucz odpowiedzi CKE

Do zdobycia jest tutaj 10 pkt. a zadania w tej części:

dotyczą poszczególnych tekstów zamieszczonych w arkuszu egzaminacyjnym, a także wymagają skonfrontowania tych tekstów
sprawdzają umiejętności z zakresu języka/retoryki (środków językowych)
łączą wymagania z różnych obszarów podstawy programowej, np. rozumienie tekstu i zagadnienia językowe (np. środki retoryczne)
mogą zawierać odniesienia do innych utworów (cytaty), wymagające zderzenia
treści/przesłania cytatu z sensami zamieszczonego w arkuszu egzaminacyjnym tekstu lub tekstów.

Arkusz Nr 1. TEST HISTORYCZNOLITERACKI

Przykładowy arkusz i klucz odpowiedzi CKE.

Do zdobycia jest tutaj 15 pkt a znajdą się tu zadania z grup okresów literackich:

starożytność (antyk i Biblia) – za rozwiązanie wszystkich zadań dotyczących antyku i Biblii będzie można uzyskać maksymalnie.
średniowiecze, renesans, barok, oświecenie za rozwiązanie wszystkich zadań
dotyczących tych okresów będzie można uzyskać maksymalnie.
romantyzm, pozytywizm za rozwiązanie wszystkich zadań dotyczących tych okresów będzie można uzyskać maksymalnie.
Młoda Polska, 20-lecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji – za rozwiązanie wszystkich zadań dotyczących tych okresów będzie można uzyskać maksymalnie.
literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r. – za rozwiązanie wszystkich zadań dotyczących tych okresów będzie można uzyskać maksymalnie.

W arkuszu pojawią się też zadania zamknięte, w których zdający wybierają odpowiedź spośród podanych m.in.:

zadania wyboru wielokrotnego
zadania typu prawda-fałsz
zadania na dobieranie.

Zadania otwarte to takie, w których zdający samodzielnie formułuje odpowiedź. Wśród zadań otwartych znajdzie się takie, które będzie wymagać zredagowania krótkiego tekstu (notatka syntetyzująca).

2. Wypracowanie maturalne (35pkt.)

Przykładowy arkusz i klucz odpowiedzi CKE.

Matura 2023

Wypracowanie maturalne ma mieć charakter argumentacyjny, czyli piszemy esej, przemówienie, streszczenie, opis, charakterystykę, artykuł, sprawozdanie – cokolwiek. Niezależnie od formy, na jaką zdecyduje się maturzysta, muszą pojawić się argumenty.

Zawsze jednak należy pamiętać o wymaganiach formalnych stawianych pracy. Gdy wyznaczają piszącemu wytyczne np. dwa dzieła, dwa konteksty, to niezależnie od ilość argumentów z jednego dzieła np. z Biblii i tylko z tej lektury piszący wskaże argumenty, to praca nie spełni warunku dwóch dzieł. Nawet jeśli odwołasz się do dwóch ksiąg, to cały czas będzie Biblia, czyli jedno dzieło.

Najlepiej wybrać rozprawkę. To najprostsza forma wypowiedzi, którą uczniowie ćwiczą latami. Posiada też czytelną kompozycję – strukturę, w której łatwo zachować spójność i nie spuścić z oka celu pisania.

W arkuszu znajdziemy dwa zagadnienia, jedno z nich wybiera maturzysta i zaczyna pisać. Oba będą zawierały określony problem, czyli temat, na który należy się wypowiedzieć.

Mogą one wyglądać jak zwykłe stwierdzenia bez znaków zapytania. Krok 5 w infografice powyżej sugeruje postawienie tezy w rozumieniu sprecyzowania określenia celu pracy. Jest on zawarty w temacie zagadnienia i koniecznie trzeba wyjaśnić jego rozumienie. Dodatkowo w poleceniu 17. (numer pytania w arkuszu) znajdzie się krótkie omówienie wymagań w punktach.

Na pewno wypracowanie maturalne nie może przybrać struktury dzieła literackiego typu opowiadanie czy wiersz, nie są to bowiem formy wypowiedzi argumentacyjnej. Chodzi raczej o pracę naukową popartą analizą poznanych w szkole średniej utworów.

Czy formułować tezę?

Teza jest terminem związanym z rozprawką lub esejem a jej synonimy to np. opinia, stanowisko, pogląd, koncepcja i inne. W przypadku wypracowania argumentacyjnego nazwiemy nią zdanie/a twierdzące ukazujące opinię czy stanowisko piszącego wobec głównego tematu wypowiedzi. Z tych zdań odczytamy również, jak swoje zadanie i problem w nim zawarty rozumie autor pracy. Słowem jest to takie samo stawianie tezy jak w rozprawce, podobnie struktura wypowiedzi argumentacyjnej jest zbliżona do rozprawki. Innymi słowy niezależnie od terminologii, autor pracy ma obowiązek sformułowania swojego stanowiska wobec zagadnienia w temacie pracy. Czy nazwie to tezą, eksponując ją w zdaniu np. “Twierdzę, iż można postawić tezę…” czy stwierdzeniem, opinią np. “Głównym problemem do rozważań będzie…” nie ma znaczenia.

Ważny jest tok rozumowania, wyraźnie widoczny w wypowiedzi problem oraz stanowisko piszącego. Do niego ma być dołączony ciąg argumentowania. Słowem owa teza określa cel pisania i musi się pojawić jako zdanie twierdzące, swoista deklaracja. Najlepiej już we wstępie, aby pozostała część pracy była funkcjonalnym rozwijaniem uporządkowanego wywodu. 🤔

3. Funkcjonalne wykorzystanie utworu literackiego

Wymagania wobec wypracowania

W każdym temacie są wskazane 4 elementy, które zdający musi uwzględnić w wypracowaniu:

dwa utwory literackie, w tym jeden wskazany jako obowiązkowy w liście lektur
zamieszczonej w arkuszu egzaminacyjnym (czyli należy omówi dwa dzieła, jedno obowiązkowe z listy lektur szkolnych)
dwa konteksty pogłębiające rozumienie omawianych utworów do wyboru spośród np.: historycznoliterackiego, teoretycznoliterackiego, literackiego, biograficznego, kulturowego, mitologicznego, biblijnego, religijnego, historycznego, filozoficznego, egzystencjalnego,
politycznego, społecznego.

Możliwości doboru utworów literackich omawianych w wypracowaniu przez zdającego

	TEKST 1 (wskazany w temacie wypracowania)	TEKST 2 (do wyboru przez zdającego)
1	lektura obowiązkowa – utwór epicki albo dramatyczny (tytuł wskazany w temacie)	• inna lektura obowiązkowa – utwór epicki albo dramatyczny, albo • lektura uzupełniająca – utwór epicki albo dramatyczny, albo • utwór literacki niebędący lekturą, albo • dowolny utwór poetycki
2	lektura obowiązkowa – utwór epicki albo dramatyczny (do wyboru przez zdającego)	• inna lektura obowiązkowa – utwór epicki albo dramatyczny, albo • lektura uzupełniająca – utwór epicki albo dramatyczny, albo • utwór literacki niebędący lekturą, albo • dowolny utwór poetycki
3	wiersz podany w całości	lektura obowiązkowa – utwór epicki albo dramatyczny (do wyboru przez zdającego)

Źródło: Materiał dodatkowy, Funkcjonalne wykorzystanie utworów literackich w wypracowaniu, CKE, 30 marca 2022 r.

Funkcjonalne wykorzystanie znajomości tekstu oznacza przywołanie w wypracowaniu:

ważnych elementów fabuły, np. wydarzeń, bohaterów, wątków,
sensów utworu, które istotnie wspierają tok rozumowania zdającego, albo dobrze ilustrują to, o czym zdający pisze.

Funkcjonalność wykorzystania znajomości tekstów ocenia się w odniesieniu do tematu pracy. Utwór literacki nie jest wykorzystany funkcjonalnie, jeżeli zdający wyłącznie streszcza ten utwór lub wybrane jego wątki, ale nie wyciąga żadnego wniosku, nie formułuje żadnej refleksji związanej ze streszczonym utworem.

Wskazówki dotyczące funkcjonalnego wykorzystania utworów literackich w wypracowaniu. Należy:

przywołać w pracy takie dwa utwory literackie (z podaniem co najmniej tytułów, a wskazane jest również podanie autorów), w których podjęto problem zawarty w temacie pracy
wykazać się znajomością treści i problematyki przywoływanych utworów literackich w takim zakresie, aby poprzeć rozważania przykładami z tekstów
wykorzystać fakty z utworów, na podstawie faktów sformułować wnioski ilustrujące argumentację uzasadniającą stanowisko
analizować celowo przywołane fakty, informacje z utworu literackiego (np. sytuacje, zdarzenia, działania bohaterów literackich), pozwalające na rozważenie problemu zawartego w temacie pracy
osadzić utwór literacki we właściwych kontekstach, umożliwiających pogłębienie, poszerzenie jego odczytania (poprzez uwzględnienie np. związków z kierunkiem).

4. Kompetencje literackie i kulturowe

Kompetencje literackie i kulturowe (KLiK) są oceniane w skali 0–16 pkt. Przyznana punktacja uzależniona jest od kilku czynników:

funkcjonalnego wykorzystania znajomości tekstów literackich, czyli takie odniesienie do nich, które w istotny sposób wspiera lub ilustruje tok rozumowania zdającego – na poziomie rozszerzonym oczekuje się od zdającego analizowania elementów struktury utworu literackiego (tematów, toposów, aluzji czy konstrukcji świata przedstawionego) w odniesieniu do problematyki tego utworu (np. w związku z tradycją literacką, programem epoki itd.)
funkcjonalnego (celowego, adekwatnego) wykorzystania kontekstów, dzięki którym zdający może umiejscowić omawiane teksty w szerszej perspektywie lub pokazać różne punkty widzenia w omawianiu danego zjawiska
jakość argumentacji zastosowanej w pracy. Bogactwo argumentacji mierzy się jej rzeczowością, pogłębieniem, jakością i trafnością przykładów ilustrujących twierdzenia zdającego. Odpowiednio dobrana argumentacja służy wnikliwej analizie problemu, pozwala pokazać go z wielu stron i równocześnie zaprezentować autorskie refleksje zdającego w odniesieniu do tego problemu.

5. Argumentacja w wypracowaniu maturalnym

Różnice między rozprawką na egzaminie ósmoklasisty a wypowiedzią argumentacyjną na maturze (poziom podstawowy).

Do sformułowania stanowiska nie wystarczy prosta odpowiedź na pytanie o rozstrzygnięcie zawarte w temacie. Polecenia maturalne nie zawierają takich pytań, są raczej zaproszeniem do rozważenia jakiegoś problemu.
W argumentacji zdający nie może posługiwać się tylko wiedzą o elementach fabuły przywołanych przez siebie utworów. Argumentowanie wymaga od niego umiejętności interpretacyjnych, odwoływania się do sensów tekstów, ich problematyki, często także umiejętności analitycznych.
Argumentacja powinna pokazywać różne perspektywy i ujęcia problemu, także odnoszące się do wiedzy o kontekstach.

Jaka ma być argumentacja?

Argumentacja to udowodnienie tezy/ opinii/ stanowiska przedstawionego przez zdającego za pomocą argumentów.

Bogata argumentacja – to argumentacja rzeczowa, pogłębiona, poparta trafnymi przykładami i szeroka/wieloaspektowa, uwzględniająca konteksty, stanowiąca – jako całość – wnikliwą analizę problemu sformułowanego w poleceniu; zawiera elementy refleksji / głębszego namysłu nad problemem. W sytuacji, gdy znajomość utworów literackich została wykorzystana częściowo funkcjonalnie, mówimy o argumentacji trafnej.
Bogata argumentacja – to argumentacja rzeczowa, pogłębiona, poparta trafnymi przykładami i szeroka/wieloaspektowa, uwzględniająca kontekst, stanowiąca – jako całość – wnikliwą analizę problemu sformułowanego w poleceniu; zawiera elementy refleksji / głębszego namysłu nad problemem. W sytuacji, gdy znajomość problematyki utworów literackich oraz elementów poetyki tekstu została wykorzystana częściowo funkcjonalnie, mówimy o argumentacji trafnej.

Wskazówki, jak argumentować

Podczas pisania należy pamiętać, aby:

wnikliwie analizować zagadnienie sformułowane w temacie
w każdym argumencie rozważać inny aspekt zagadnienia
przytaczać przykłady z utworów literackich, które wspierają przyjęty tok rozumowania
w analizie zagadnienia i/lub utworu literackiego uwzględniać konteksty
dbać o poprawność rzeczową przykładów z utworów literackich i kontekstów
formułować wnioski na podstawie przytoczonych przykładów i/lub kontekstów.

Przykładowe realizacje CKE cz. 1

Poziom argumentacji wypowiedzi	Przykład z wypracowania ilustrujący poziom argumentacji	Uzasadnienie oceny argumentacji
Temat: Człowiek – zmagający się z losem samotnik poszukujący swojej drogi życiowej. W pracy odwołaj się do: wybranej lektury obowiązkowej sensu wiersza Do samotności Adama Mickiewicza wybranych kontekstów. Czerwony kolor odnosi się do argumentacji, czarny – do przykładów literackich i kontekstów, niebieski – do wniosków.
Bogata argumentacja	Kiedy człowiek poszukuje swojej drogi życiowej, to przede wszystkim zastanawia się nad swoim życiem, tym, co chciałby w życiu robić, jakimi wartościami się kierować. Takie przemyślenia najlepiej snuje się w samotności. Wtedy człowiek świadomie izoluje się od ludzi, szuka własnej „świątyni dumania”. Zbawczą moc samotności – świadomie wybranej – podkreśla podmiot liryczny sonetu Adama Mickiewicza „Do samotności”. To w odosobnieniu podmiot liryczny może swobodnie myśleć, można powiedzieć, że ma natchnienie poetyckie: „Nurzam się i wybijam w myślach nad myślami”. Samotność pozwala podmiotowi lirycznemu podejść do życia z dystansem, jest życiodajną siłą, tak jak woda. Samotność miała ułatwić znalezienie życiowego celu również Kordianowi z dramatu Juliusza Słowackiego. Bohater świadomie udał się w samotną podróż po Europie, co pozwoliło mu odkryć życiowy sens – podjęcie walki o wolność narodu. Samotność może być świadomym wyborem człowieka albo wynikiem splotu różnych wydarzeń. Czy wtedy stan samotności sprzyja poszukiwaniu życiowej drogi? To zależy od wydarzeń, których człowiek doświadcza. Przeanalizujmy postawę Ramberta, bohatera „Dżumy” Alberta Camusa. Rambert jest dziennikarzem, który nie może wyjechać z Oranu, miasta odciętego od świata w związku z wybuchem epidemii. Początkowo robi wszystko, żeby opuścić miasto, ucieka się do nielegalnych sposobów. Czuje się osamotniony. Jest przybyszem z zewnątrz, nie identyfikuje się z mieszkańcami Oranu. Można uznać, że się od nich izoluje, bo spotyka się jedynie z ludźmi, od których spodziewa się pomocy w wydostaniu się z miasta. Liczy się dla niego tylko powrót do rodzinnego Paryża i ukochanej. Zmienia swoją postawę, kiedy dowiaduje się, że zaangażowany w walkę z zarazą doktor Rieux również został rozłączony z żoną. Rambert uświadamia sobie, że pragnienie osiągnięcia własnego szczęścia nie przeszkadza w pomaganiu innym, a to pomaganie też daje człowiekowi satysfakcję, zwłaszcza w trudnych okolicznościach. Bohater dołącza do miejskich oddziałów sanitarnych. Rambert – w myśl filozofii egzystencjalnej – dokonuje świadomego wolnego wyboru, a kiedy już ma szansę opuścić miasto, nie czyni tego, gdyż: „Może być wstyd, że człowiek jest sam tylko szczęśliwy”. Przykład Ramberta prowadzi do wniosku, że trudne życiowe doświadczenia sprzyjają znalezieniu własnej drogi.	Zdający analizuje różne aspekty samotności: samotność z wyboru, samotność jako wynik różnych okoliczności, samotność jako wytchnienie, samotność jako czynnik sprzyjający poszukiwaniu życiowej drogi. Zdający przytacza przykłady literackie (z utworów: Do samotności, Kordian, Dżuma), które wspierają sformułowane przez niego sądy. Uwzględnia też konteksty: kulturowy (świątynia dumania) i filozoficzny (egzystencjalizm). Argumentacja jest wnikliwa.
Zadowalająca argumentacja	Człowiek wybiera samotność, aby poszukiwać drogi życiowej. Szuka samotności, bo wtedy znacznie lepiej jest mu się skupić, wejść we własne serce, rozpoznać właściwe powołanie. Jest wtedy wolny od wszelkich nacisków, presji wywieranej przez otoczenie. Sam w ciszy i spokoju może przemyśleć, co ma robić, jaką drogę wybrać. Bohaterem, któremu samotność pozwoliła odkryć życiową misję, jest Konrad z „Dziadów” cz. III. W scenie Wielkiej Improwizacji podkreśla swoją samotność, mówi, że nikt nie rozumie, jego poetyckiego geniuszu: „Samotność – cóż po ludziach, czym śpiewak dla ludzi? / Gdzie człowiek, co z mej pieśni całą myśl wysłucha, / Obejmie okiem wszystkie promienie jej ducha?”. Samotność sprzyja snuciu przemyśleń na temat świata – Konrad dochodzi do wniosku, że urządziłby świat lepiej, niż zrobił to Bóg, żąda od Boga władzy nad duszami. Dochodzi do wniosku, że jego życiowym powołaniem jest poświęcenie się dla dobra ludzkości. Konrad to typowy bohater romantyczny – samotnik szukający własnej drogi. Poza tym, że samotność pozwala na przemyślenia, to jest również stanem wybawienia, wytchnienia od codzienności. Dzięki niej podmiot liryczny wiersza „Do samotności” Adama Mickiewicza również może wsłuchać się w siebie i tworzyć, tj. wybijać się „w myślach nad myślami”. Z samotności podmiot liryczny czerpie siły do aktywności twórczej, a jednocześnie ucieka w samotność przed jakimiś nieprzyjemnymi sytuacjami, które określa „codziennymi upałami”	Argumentacja jest rzeczowa, pogłębiona dzięki kontekstowi, poparta trafnymi przykładami. Zdający przeanalizował dwa aspekty samotności – samotność jako stan, który pomaga wsłuchać się w siebie i odkryć życiowe powołanie, samotność jako wytchnienie.
Powierzchowna argumentacja	Na początku warto zauważyć, że przebywanie w samotności jest dla człowieka czasem, który może on poświęcić na przemyślenia i myślenie o swoim życiu. Chciałbym się odnieść do wiersza Adama Mickiewicza „Do samotności”. Osoba mówiąca w tym wierszu mówi, że dopiero w samotności może podejmować się rozmyślań nad swoim życiem. W samotności podmiot liryczny odpoczywa, nabiera sił do życia, do wstępowania na drogę swego powołania. Stąd wniosek, że samotność dla człowieka może być czasem przemyśleń na temat swojego życia. Moim kolejnym argumentem będzie Kordian Juliusza Słowackiego. Ten bohater zmagał się z trudnościami i poszukiwał swojej życiowej drogi. W pojedynkę niewiele osiągnął. Dlatego żaden człowiek nie może być całe życiem sam, bo potrzebuje wysłuchania i jakby troski ze strony innych.	Zarówno w odniesieniu do wiersza Adama Mickiewicza, jak i do Kordiana Juliusza Słowackiego argumentacja jest oparta na uogólnieniach. Zdający nie pokazał, na jakiej podstawie zaproponował takie odczytanie wiersza – nie przytoczył np. cytatów, środków artystycznego wyrazu. Nie przywołał też konkretnych sytuacji z Kordiana – takich, które wspierałyby tok rozumowania zdającego. Drugi argument – sformułowany na końcu akapitu poświęconego Kordianowi – właściwie jest luźno powiązany z uogólnieniami dotyczącymi tej lektury.

Przykładowe realizacje CKE cz. 2

Temat: Żadne dzieło nie powstaje w kulturowej próżni. Rozważ, jaką rolę w literaturze pełni aluzja. W pracy odwołaj się do: Madame Antoniego Libery utworów literackich z dwóch różnych epok wybranego kontekstu. Czerwony kolor odnosi się do argumentacji, czarny – do przykładów literackich i kontekstów, niebieski – do wniosków.
Poziom argumentacji wypowiedzi	Przykład z wypracowania ilustrujący poziom argumentacji	Uzasadnienie oceny argumentacji
Bogata argumentacja	Aluzja literacka służyć może pisarzom do tego, aby pokazywać czytelnikom bliskie im wartości i idee, ukryte pod maską zwyczajnej historii. Antoni Libera w powieści „Madame”, opisując historię cichej miłości młodego mężczyzny do swojej nauczycielki francuskiego, ukazuje gorzką prawdę o Polsce czasów PRL-u. Widzimy to w rozdziale „Sen mara…”, w którym opisuje on koszmar nocny naszego bohatera. Bohater, śniąc, znajduje się w Alpach ze swoją ukochaną Madame u boku. Ten piękny sen przerywa zwrot akcji: bohater znajduje się w Tatrach, złapany na przekraczaniu granicy. Pojawiają się tam postacie reprezentujące ideał promowany przez system komunistyczny: górnicy, hutnicy, a także jego kolega, który zamiast lewej ręki ma hak, a w prawej trzyma młot – te przedmioty mogą stanowić nawiązanie do sierpa i młota, czyli symboli ZSRR. Główny bohater zostaje posądzony o szpiegostwo i skazany na śmierć. Pojawiające się w scenie snu postacie i rekwizyty mają charakter symboliczny, aluzyjny. Czytelnik rozumie, że odnoszą się one do systemu politycznego PRL, a co za tym idzie – także do kultury tego okresu. Libera nie jest jednak jedynym, który używa aluzji, by poruszać sprawy państwa i polityki. Najlepszym przykładem takiej aluzji jest dramat Stanisława Wyspiańskiego „Wesele”. Pisarz przez rozmowy gości weselnych ukazuje prawdę o społeczeństwie i jego zróżnicowaniu. Uwydatnia także wady i zalety obu grup społecznych tam zgromadzonych, czyli inteligencji i chłopów. W akcie drugim posługuje się zaś symboliką postaci historycznych i zjaw, które objawiają się poszczególnym gościom weselnym, by nakłonić ich do zmiany postępowania. Jednak aluzja może służyć także innym celom, artyści wykorzystują ją, aby pogłębić nasza wiedzę na temat postaci i sposobu postrzegania przez nią świata. Pięknym momentem powieści ukazującym niepokorne serce głównego bohatera jest symboliczne zniszczenie zegarka, który był nagrodą za pierwsze miejsce w konkursie teatralnym. Bohater symbolicznie wybrał plac Komuny Paryskiej. Plac ten przed wojną nosił miano Wilsona, a krzyżowały się na nim trzy ulice, które nosiły imiona narodowych wieszczów: Mickiewicza, Słowackiego i Krasińskiego. Jakby mówił im tym samym „patrzcie co oni robią ze sztuką, oddaję wam to, co wasze”. Główny bohater wpisał się tym samym w tradycję pisarzy-buntowników, którzy sprzeciwiali się mechanizmom ucisku politycznego i ograniczeniom władzy. Wybór miejsca ma tutaj właśnie znaczenie aluzyjne.	W argumentacji pokazano dwie różne funkcje wykorzystania aluzji w tekście literackim. Jedną z nich jest przekazywanie określonych idei, drugą – wpisywanie się w określoną tradycję kulturową. Wnioski odnoszą się do tego, w jaki sposób aluzyjność przejawia się w tekście. Przykłady ilustrujące tezy zostały dobrane celowo i adekwatnie – zdający wybrał odpowiednie fragmenty tekstu i dokonał ich analizy pod kątem omawianych zjawisk.
Zadowalająca argumentacja	Aluzja to świadome nawiązanie do innego utworu. Aluzje literackie charakteryzuje niedomówienie, ukrycie związku z innym dziełem, dlatego od czytelnika wymagana jest aktywność intelektualna do rozszyfrowania i uzasadnienia powiązań dwóch utworów. Czasami jest to proste, jednak często wymaga spostrzegawczości, a także dużej wiedzy z historii literatury. Takie nawiązania do wcześniejszych dzieł literackich są zawsze wyrazem hołdu dla poprzedników, ale świadczą też o kunszcie naśladowcy. Każda aluzja pozwala też na określenie stosunku twórcy do tradycji literackiej. Jedną z łatwiejszych aluzji, jakie można zauważyć, jest powiązanie „Nie- -Boskiej Komedii” Zygmunta Krasińskiego z dziełem Dantego – „Boską Komedią“. Dramat polskiego twórcy ma charakter polemiczny względem utworu włoskiego pisarza – historia świata rozumiana jako ciąg niszczycielskich rewolucji to komedia, ale nie – Boska, sprzeczna z wolą Boga, który jest ostatecznym Panem historii i tylko On może przywrócić jej sens. Zwiedzanie obozu rewolucjonistów przez Hrabiego oprowadzanego przez Przechrztę (aluzja do Wergiliusza) przywodzi na myśl wędrówkę przez dantejskie piekło. Inna jest rola aluzji literackiej w wierszu Cypriana Kamila Norwida pod tytułem „W Weronie”, który jest aluzją do najsłynniejszego dramatu Szekspira „Romeo i Julia”. Zostały w nim przywołane nazwiska obu zwaśnionych rodów, a także miejsce akcji – Werona. Norwid wybiera tylko jeden wątek tej opowieści – wspólnego grobu kochanków. Traktuje tę historię w sensie symbolicznym. Jest to punkt wyjścia do refleksji o dwóch wizjach świata. Tę romantyczną, opartą na micie miłości zwyciężającej śmierć, reprezentuje natura (cyprysy). Tę realistyczną z kolei reprezentują ludzie, którzy są uczeni. Pośrednio autor podkreśla wyższość emocji nad naukowym spojrzeniem na losy ludzkie. Aluzja ta świadczy o przejawie hołdu, gdyż romantycy kochali Szekspira, widzieli w nim ojca duchowego.	Zdający zdecydował się na strategię polegającą na zapisaniu stanowiska w jednym akapicie, a w kolejnych – ilustruje swoje tezy omówieniem przykładów literackich. O ile trafnie analizuje wybrane utwory i poprawnie dostrzega mechanizmy aluzji, które są w nich zawarte, o tyle nie uzasadnia, jakie funkcje aluzji literackiej dostrzega w każdym z omawianych dzieł. W tekście brakuje także treściowego (nie tylko formalnego, językowego) powiązania między tezami z pierwszego akapitu a kolejnymi akapitami.
Powierzchowna argumentacja	Aluzja literacka polega na wykorzystaniu w jednym tekście nawiązań do innych tekstów. Na przykład w utworze „Madame” główny bohater, licealista zakochany w swojej nauczycielce, pragnie jej zaimponować swoją wiedzą na temat literatury. W powieści często pojawiają się nawiązania do innych dzieł literackich, na przykład do „Fedry” Racine’a, którą młody chłopak oglądał w teatrze. Aluzje literackie w tej powieści mają pokazać, że bohater książki jest oczytany i elokwentny. Innym, przykładem aluzji literackiej jest tytuł dramatu Zygmunta Krasińskiego „Nie-Boska Komedia”. Jest to nawiązanie do poematu Dantego. Może oznaczać, że wielki polski romantyk widziała świat, w którym nic nie dzieje się z woli Boga. W samym dramacie wizyta w obozie rewolucjonistów przypomina dantejskie piekło.	Zdający nie omawia w sposób pogłębiony zjawiska aluzji literackiej (powierzchowna i niepełna definicja na początku pierwszego akapitu) i ma to konsekwencje dla dalszego toku argumentacji. W kolejnych akapitach pokazuje przykłady obecności nawiązań do innych tekstów, jednak nie wyjaśnia ich funkcji w sposób pogłębiony. Jednozdaniowe podsumowanie pierwszego akapitu nie jest wystarczającym dowodem na rozumienie problemu i przedstawienie go w sposób wielostronny. Z tekstu nie wynikają pogłębione i trafne wnioski na temat funkcjonowania aluzji literackiej.

6. Uwagi CKE

Uwagi dla egzaminatorów, które maturzysta też powinien poznać

1. Jeżeli wypowiedź jest nieczytelna (w rozumieniu czytelności zapisu), egzaminator oceni ją na 0 pkt.
2. Jeżeli wypowiedź nie zawiera w ogóle rozwinięcia (np. zdający napisał tylko wstęp), egzaminator przyzna 0 pkt w każdym kryterium.
3. Jeżeli wypowiedź zawiera mniej niż 400 wyrazów, jest oceniana wyłącznie w kryteriach: Spełnienie formalnych warunków polecenia (1) oraz Kompetencje literackie i kulturowe (2). W pozostałych kryteriach egzaminator przyzna 0 pkt.
4. Jeżeli wypowiedź jest napisana niesamodzielnie, np. zawiera fragmenty odtworzone z podręcznika, zadania zawartego w arkuszu egzaminacyjnym lub innego źródła, w tym internetowego, lub jest przepisana od innego zdającego, wówczas egzamin z języka polskiego, w przypadku takiego zdającego, zostanie unieważniony.
5. Zabronione jest pisanie wypowiedzi obraźliwych, wulgarnych lub propagujących postępowanie niezgodne z prawem. W przypadku takich wypowiedzi zostanie podjęta indywidualna decyzja dotycząca danej pracy, np. nie zostaną przyznane punkty za styl i język lub cała wypowiedź nie będzie podlegała ocenie.